Khi một tác phẩm văn học đã vào sâu trong lòng người, nó sống một cuộc sống riêng ngoài ý muốn tác giả. Nó có thể đạt đến cái mức cao nhất là tạo nên những hoạt động thuộc văn hóa, phong tục, nghi lễ cực kỳ đa dạng, thu hút một số người đông đảo bất chấp ngôn ngữ, quốc gia, tôn giáo hay tín ngưỡng. Ramayana đối với Đông Nam Á lục địa, Mahabharata đối với Đông Nam Á hải đảo là những tác phẩm như vậy. Con người có một say mê, nó thèm vươn tới cái tận thiện, tận mỹ. Khi nó không tìm thấy cái tận thiện, tận mỹ trong thế giới thực tế, thì nó tìm trong thế giới biểu tượng, đặc biệt trong thi ca là hình thức nghệ thuật chỉ dựa vào trí nhớ không cần đến một sự tập dượt nào, một phương tiện nào nữa. Nỗi say mê ấy làm vinh dự cho con người và vinh quang lớn nhất mà một tác phẩm thơ đạt được là nó sống một cuộc sống độc lập, đi chu du trong cõi đời qua bao nhiêu thế hệ, bao nhiêu lớp người dưới vô vàn hình thức. Dù xã hội có dựng lên những hàng rào tôn ty, giai cấp, quyền lợi, thành kiến thì mọi thứ chia cắt kia chẳng cách nào chặn được nỗi khao khát của kiếp người là nhìn thấy hạnh phúc, đau khổ, vui buồn, mong nhớ của mình chắp đôi cánh của thi ca.