Đây là cuốn sách cực kỳ táo bạo của tôi. Là người luôn khiếp hãi những thứ như “sổ tay tự hoàn thiện bản thân”, nên mình tôi hẳn sẽ không viết cuốn sách này nếu những người đầy quyết tâm và giàu sức thuyết phục không cả cùng lúc lẫn riêng lẻ động viên. Hẳn là tôi cũng sẽ không dám đưa ra bất kỳ quan điểm cá nhân nào về cuộc sống gia đình nếu không bị vô số báo và tạp chí tích cực nài xin (đôi khi là đe dọa) trong suốt thập niên qua. Vì lẽ đó, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến họ, đặc biệt là các tờ báo The Times, She và Good Housekeeping, vì những cuộc thảo luận khai thác chuyên sâu mà nhiều phần của cuốn sách này sử dụng làm nền tảng; đồng thời, xin cảm ơn Lisa Eveleigh, người đại diện của tôi và Lucinda McNeile phía Nhà xuất bản vì đã kiên trì thúc đẩy tôi viết cuốn sách này.

Dẫu vậy, không ai trong số họ phải chịu trách nhiệm về nội dung của những trang sách sau đây. Nội dung ấy quả thực có nhiều mặt khá “khác thường”. Bởi đã ngán đến tận cổ những bài luận tâm lý học hết sức sốt sắng về quá trình nuôi nấng con cái xuất hiện với tần suất dày đặc trên bàn của người phụ trách mảng bài viết tự do, đôi khi tôi theo phản ứng tự nhiên đã chỉ viết đôi ba đoạn văn“cụt lủn” một chủ đề đáng ra phải chiếm cả một giá sách trong thư viện công cộng. Đó là quyết định của tôi. Mặt khác, nhiều lúc tôi lại lê thê trong những đoạn tự truyện hay ngồi lê đôi mách về các gia đình khác, hay dành hết trang này đến trang khác cho những chuyện tầm phào có vẻ như đã khiến tôi chú ý suốt nhiều tuần lễ.

Nhưng cuộc sống gia đình là vậy đấy bạn ạ: bất ổn, không thể lên kế hoạch trước, một chuyến đi biển dựa trên trực giác và kinh nghiệm, hoàn toàn vắng bóng các công cụ hay hải đồ chỉ dẫn. Gia đình là một con tàu được thiết kế kỳ quặc và khó lường: ta đẩy bánh lái về hướng này thì nó lại xoay theo hướng khác. Con tàu ấy có thể băng qua những cuộc khủng hoảng và tình trạng suýt-thì-khánh-kiệt mà chẳng hề hấn gì, nhưng lại lật úp trên những mỏm đá của một trận táo bón ghê gớm hoặc gã bạn trai chẳng tử tế gì của cô con gái.

Hơn nữa, mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh: những lời khuyên và giai thoại đúng với gia đình này có thể cực kỳ mù mờ và gây hại cho gia đình khác. Bởi vậy, nghĩ kỹ thì, viết một cuốn giáo trình cấu tứ cứng nhắc hẳn sẽ là sự xúc phạm ghê gớm đối với chủ đề này. Tôi đã tự nhủ lòng như vậy.

Dù sao đi nữa, hãy cứ thoải mái mà bất đồng quan điểm với tôi nhé! Và hãy thoải mái cười, ngay cả với những đoạn tôi không hề định tỏ ra khôi hài.

***
Càu nhàu và tán dương: Những lời bàn về cuộc sống gia đình
Giấc mơ của những người không hề có anh em là tất cả mọi người nên trở thành anh em.

CHARLES CHINCOLLES, Suy nghĩ của mỗi người

Mỗi đại gia đình đều có thiên thần và ác quỷ.

JOSEPH ROUX, Suy ngẫm của một cha xứ

Trẻ nhỏ bắt đầu bằng việc yêu quý cha mẹ chúng; khi lớn lên, chúng phán xét họ, đôi khi, chúng tha thứ cho họ.

OSCAR WILDE, Bức chân dung Dorian Gray, 1891

Mọi gia đình hạnh phúc đều giống nhau, nhưng mọi gia đình bất hạnh bất hạnh theo cách riêng.

LEO TOLSTOY, Anna Karenina, 1875-7

Không chỉ đóng vai trò nền tảng của một xã hội tốt đẹp, một gia đình, với sự riêng tư hạn hẹp và những bí mật hào nhoáng mà vô giá trị, chính là nguồn gốc dẫn đến mọi bất bình của chúng ta.

NGÀI EDMUND LEACH, BBC Reith Lecture, 1967

Khi tôi 14 tuổi, cha tôi kém hiểu biết đến mức tôi khó lòng chịu đựng được khi ở bên ông. Nhưng khi 21 tuổi, tôi lấy làm kinh ngạc thấy ông đã học được biết bao điều trong bảy năm.

MARK TWAIN (1835-1910)

***

Hoàn hảo cũng được, không hoàn hảo cũng được của tác giả Libby Purves viết về chủ đề xây dựng cuộc sống gia đình, làm mẹ và nuôi dạy con cái. Nội dung của cuốn sách đánh trúng vào tâm lý của không ít bậc cha mẹ ngày nay: muốn con mình phải hơn người, vừa ngoan ngoãn vừa giỏi giang, đôi khi tạo áp lực căng thẳng cho cả phụ huynh và con trẻ.

Tác giả nhấn mạnh ý trong cả 03 cuốn: Không có gì là hoàn hảo, nên không cần gắng sức để xây dựng nên một cuộc sống gia đình hoàn hảo, điều quan trọng là cần biết cách chấp nhận (trong chừng mực) và xử lý các điểm “chưa hoàn hảo” của gia đình để tạo cảm giác thoải mái, sự hòa hợp êm ấm giữa các thành viên.

Câu quote hay: “Cuốn sách này chứa rất ít lý thuyết, rất ít “toa thuốc”. Đúng hơn, nó giống bản tụng ca của những người không cầu toàn dành cho nghệ thuật “xoay trở” tuyệt vời, cho giá trị lớn lao của lẽ thường và khả năng điềm tĩnh xem xét những điều đang diễn ra ngay trước mắt.”