Mẹ tôi và thời tươi đẹp

Cuộc đời tôi, hình hài tôi, những suy nghĩ tôi ắt có sự ảnh hưởng ít nhiều từ mẹ, và nỗi nhớ nhung sâu thẳm về Đà Lạt cũng gợi nhớ cho tôi về quãng đời tuổi thơ của mình, mà những ngày tháng đó không thiếu đi hình ảnh của mẹ. Mẹ, người đã cho tôi một tuổi thơ êm đềm hết mức có thể, người đã âm thầm để tôi thực hiện giấc mơ của mình, trong những bước đường tôi đi, những kỷ niệm với mẹ ở Cao nguyên ngày nào đã gắn chặt trong tim tôi. Tôi có thể nhớ như in những đêm gió buốt của mùa đông, khi tôi thức dậy, nhìn theo ánh trăng sáng vành vạnh, rặng thông bên kia đường cạ quẹt vào nhau tạo ra thứ âm thanh buồn thảm, và những cơn gió khô hanh quẩn xiết làm da thịt của con người cóng buốt đến tê dại. Vậy mà trong những đêm khuya như thế, mẹ vẫn hít vào cái tiết lạnh đó, một mình gặm nhấm cái khung cảnh thê lương đó, để làm nốt những việc cuối ngày, bầy heo, thau đồ, những chiếc áo len mà mẹ đan dở. Tôi đứng ở nách cửa, với bộ đồ pyjama và chiếc áo len màu nâu sẫm, gọi mẹ. Mẹ bảo tôi vào giường, mẹ sẽ vào liền. Tôi lững thững đi vào, rồi lại ngủ đi nhanh chóng.
Một lần, cũng vào một đêm khuya lạnh không thể quên, tôi thấy những giọt nước mắt của mẹ chảy dài trên gò má, tôi không hỏi vì sao mẹ lại khóc nhưng trong lòng tôi buồn khôn xiết. Hồi nhỏ tôi là một đứa hiểu chuyện, một người như mẹ, nếu không phải chứng kiến hay đón nhận điều gì đó đáng thương đến mủi lòng thì mẹ sẽ không khóc. Mẹ cam chịu, nhịn nhục và biết hy sinh, giọt nước mắt của mẹ là giọt nước mắt của

sự hy sinh cùng cực. Tôi rất sợ nhìn mẹ khóc, và cũng như tôi, thành phố trong những đêm mẹ khóc rất u buồn, những áng mây cố gắng lướt qua như đang hòng lẩn trốn khỏi ánh sáng của trăng thanh, khỏi ánh mắt của những vì sao.
Và rồi từ những lăn tăn đó tôi nghĩ về cuộc đời mẹ. Mẹ sinh ra trong một gia đình thuộc tầng lớp xa cách với tầng lớp thành thị, rồi lớn lên ở vùng đất cằn cỗi và định kiến, mang nhiều hình thức trọng nam khinh nữ, vì vậy những mong ước thời thiếu nữ dường như không bao giờ là thứ mẹ có thể dễ chia sẻ, với bất kỳ ai – dù đó là ông bà ngoại hay dì cậu tôi. Như hầu hết những cô gái thời ấy, bao nhiêu khao khát của mẹ sớm lắng chìm trong thứ nề nếp xưa cũ của gia đình và láng giềng. Cuộc sống như vậy đã khiến mẹ trở thành cô gái cam chịu, siêng năng, sống nhún nhường và không còn quan tâm đến sự hằn học hay tranh giành nào, điều đó càng rõ ràng hơn kể từ khi ước mơ bé nhỏ nhất trong mẹ đã tiêu tan trước ngưỡng cửa hôn nhân. Mẹ chấp nhận mọi sự xáo trộn để phụng sự cái thiên chức làm mẹ, làm người phụ nữ của một gia đình mà tiếng nói đã không còn là điều cần thiết – như cách sống của đa phần phụ nữ thời đó, ít nhất là những người không còn mong mỏi gì hơn là một cuộc sống bình lặng trong cái tổ ấm bé mọn và mong manh của họ.
May thay Đà Lạt đã đi vào trong tâm hồn mẹ một cách tự nhiên và chậm rãi. Mẹ yêu thích cái tiết trời ôn hòa vùng Cao nguyên, và những tia nắng làm nụ cười của mẹ đẹp hơn. Và với tính rụt rè thầm kín như chính loài hoa tỉ muội, mẹ đẹp cả khi rơi vào trong nỗi buồn, cả những khi mưa gió xiêu trời. Đã có đôi lần, tôi thấy mẹ bước đi trong làn sương với tâm trạng mệt nhoài, nhưng bước chân hầu như không bao giờ rệu rã, và dù trong mọi khoảnh khắc buồn đau nhất mẹ vẫn có thể cười cho nhẹ lòng người đối diện. Từ thuở ban đầu đến nay mẹ hầu như

không có một cuộc tình nào hay có bất kỳ người bạn thân thiết nào trong đời, nhưng mẹ vẫn giữ cho mình một cuộc sống phong phú trong chính sự hẹp đãi với bên ngoài – điều ít ai có thể biết nếu như không thật hiểu mẹ. Thời còn ở Đà Lạt, dù trong những ngày cơ cực sớm tối, trong những ngày đẹp trời mẹ cùng với ba dẫn chúng tôi đi mua những món đồ xinh xắn, mẹ thường cắm bông cả trong những ngày bình thường, mẹ thích nấu những món ngon cho chúng tôi thưởng thức, mẹ vẫn biết điểm phấn tô son khi lòng khấp khởi và lâu lâu mẹ cho phép bản thân được chưng diện đôi chút. Với chiếc áo dài hay chiếc măng tô đen, đôi bông to, mái tóc uốn quăn, cho đến khi đưa tôi rời khỏi Đà Lạt và mẹ đã thay đổi hoàn toàn cuộc sống ở Sài Gòn.
Và giờ đây, trong những lần nhắc về năm tháng xinh tươi mà cũng khắc nghiệt hồi ấy, mẹ vẫn cười với nụ cười đầy mộng mơ. Mẹ vẫn thường xem lại những tấm hình kỷ niệm và tự kể câu chuyện nào đó về Đà Lạt, như một bức mành được vén lên, để người nghe biết rằng mẹ khao khát sống lại những năm tháng xưa cũ, với mẹ giá buốt của những ngày ấy như không tồn tại trong ký ức của một thời tươi đẹp.