Bạn vong niên

Sống và làm ăn ở đất Sài Gòn hào nhoáng, người ta lại dễ trao cho nhau mối thân tình mộc mạc, mà có khi mọi cuộc thân quen chỉ bắt đầu bằng vài ba câu sơ giao vốn đã quá cũ. Dù bạn xuất thân như thế nào, nơi ăn chốn ở ra sao, ở ngưỡng tuổi nào, đặt đức tin của lòng mình vào Chúa cứu thế hay Đức Phật bao dung, chỉ cần một khi bạn có niềm tin về mảnh đất này - Sài Gòn, lòng luôn sẵn sàng giúp đỡ kẻ yếu thế và không chối từ sự giúp đỡ của người khác, ắt đi đâu bạn cũng sẽ dễ dàng được chào đón, được người ta trân quý. Mà có thể, cơ man nào đó trong các mối quan hệ kiểu vậy, bạn sẽ tìm ra được bản ngã của mình, lan tỏa cái niềm tin ấy vào cuộc đời.
Buổi chiều nay, như một duyên tình cờ, tôi ngồi với hai người anh thân thiết mà không hẹn trước, một người trong giới làm sách và một người mà tôi thầm nghĩ đến với danh từ nghệ sĩ, cả hai đều là những người mà tôi rất kính trọng, về độ tuổi lẫn kiến thức mà họ có, về nghệ thuật, chữ nghĩa, cả về lòng tin khi nói về điều gì đó hiếm hoi mà đáng giá. Chúng tôi quen nhau cũng qua những cuộc xã giao bình thường.
Là người vừa mới chập chững bước vào ngưỡng cửa của nghệ thuật văn chương và nghề đưa tin lắm trầm kha, chưa hề kinh qua trường lớp nào, cũng chẳng phải là dân yêu chuộng viết lách thâm niên, nói đúng hơn văn chương không sẵn có trong nền tảng kiến thức cỏn con của tôi, nên tôi rất cần những anh chị dẫn dắt mình, và cũng để biết tôn trọng giá trị của kiến thức từ bậc tiền bối. Từ ngày mới quen biết đến nay, các anh cũng

truyền đạt cho tôi nhiều điều. Anh dịch giả thường đóng góp ý kiến cho những sáng tác của tôi một cách chân thành, để những tác phẩm tôi viết ra có độ bóng bẩy nhất định của văn chương, mà lại mang dấu cá nhân cần có. Chính sự nhiệt tình của anh, tôi biết anh là một người có tâm và yêu nghề, quý trọng cái đẹp trong nghệ thuật lẫn trong cuộc sống. Anh có cái nhìn về văn chương rất sắc sảo, luôn giữ vững lập trường của mình và theo đuổi triết lý văn chương cũng như đời sống sáng tác một cách bền bỉ. Những tác phẩm anh dịch đều là các thể loại tương đối kén độc giả, và ngay cả tác phẩm của mình, anh cũng gặp khó khăn để tìm đơn vị xuất bản, nhưng tôi biết đó là một tác phẩm giá trị, với dòng chảy văn chương hiện giờ, những người như anh đang dần khan hiếm. Vì lẽ đó mà tôi luôn dành cho anh một sự nể trọng.
Người anh nghệ sĩ, là người có dịp gặp tôi nhiều hơn cả, cũng là người mà tôi cảm thấy mình học hỏi và dựa dẫm nhiều nhất trong giới văn nghệ sĩ. Anh hướng dẫn tôi phát triển các ý tưởng của mình, cả về văn chương lẫn nghề báo đang còn non tay, thậm chí là những dự định của tôi trong tương lai. Mỗi lần như vậy, anh giúp tôi định hình được phương hướng và tìm ra cách hoạt động sao cho hiệu quả. Cũng có vài lần chúng tôi làm việc chung với nhau - qua công việc, anh cố gắng truyền đạt kinh nghiệm cho tôi, dù chỉ là những thứ vụn vặt nhất, nhưng khi gom chúng, tôi có một kho dữ liệu đáng kể, dễ dàng tiếp cận kiến thức cũng như xoay trở trong công việc và đặc biệt cách tư duy để tìm ra những ý tưởng mới, phục vụ cho công việc chung. Dĩ nhiên, khi làm bất cứ việc gì tôi vẫn luôn đề cao tính tự lập của bản thân. Ngoài công việc, chúng tôi còn có nhiều mối quan tâm khác như về đời sống xã hội. Khi tôi cần đến, anh đều có mặt. Nơi chúng tôi thường lui tới là quán cà phê ven bờ kè và

những thư quán nhỏ, có nhiều khi gặp nhau chỉ để nhắc về Sài Gòn. Không gì sâu xa cả, chỉ là dăm ba câu chuyện đời thường, thấp thoáng những bóng hình thị dân cũ, đã quen với cuộc sống nhọc nhằn sau những vận đổi nghiệt ngã. Tính tôi đôi lúc cũng ba phải lắm, nói năng hàm hồ trịch thượng, nhưng với kiến thức hạn hẹp của mình, tôi vẫn thích nói về Sài Gòn xưa hơn, bởi dầu gì Sài Gòn xưa vẫn là một cái để người ta nhắc nhớ nhiều, để người ta soi lại mình sau những cuộc bể dâu, tìm lại giá trị xưa cũ bị vùi lấp bởi những nếp sống hỗn loạn thời nay. Sẫm tối, chủ đề chúng tôi là từ những chiếc lá rụng với những chấm nhỏ khó phân tích, đến văn phong Murakami trong các bản chuyển ngữ từ phương Tây so với bản dịch từ Trung Quốc và bản tiếng Nhật, rồi do đâu nữ văn hào Svetlana Alexievich đoạt Nobel với thể loại mang tính chất tự truyện? Vì sao một bộ phim hành động như Sicario lại làm lay động khán giả bởi câu chuyện đẫm máu của nó?
Cuối cùng thì bầu trời cũng đã tối, ba anh em chia tay nhau. Tôi và người anh nghệ sĩ đi cùng một xe, đúng hơn là tôi ké xe anh - luôn luôn là như vậy khi tôi không thể lái xe máy trên đường phố Sài Gòn. Hôm nay anh đi tạm chiếc xe cũ kỹ của một người bằng hữu, còn chiếc xe cà tàng của anh hình như đang nằm dưỡng sức, chiếc xe lạ chủ khó nhọc len giữa dòng người tan tầm. Tôi ké anh đến chỗ làm của em tôi, đoạn đường không xa nhưng chiếc xe tắt máy đến mấy lần. Tôi thấy thương anh, nhưng không tự trách mình. Chiếc xe dở chứng tôi mới thấy tình cảm anh em thật quý giá, áp sát bên chúng tôi lúc thì chiếc xe đạp cọc cạch, lúc thì con ô tô bóng bẩy của bạn đường; và giữa phố xá xô bồ hối hả, thân phận con người như nhau, sá gì chỉ là thứ phương tiện vô tri. Chẳng ai biết ai, chỉ nhìn về phía trước và di chuyển, chỉ có những người chở nhau đi trên một lộ trình

mới hiểu hết nỗi khổ cực và niềm vui sướng của nhau. Và rồi anh cũng đưa tôi đến nơi bằng chiếc xe cà tàng vui tính ấy, tôi nhìn theo anh khuất dần trong dòng người vội vã, phía bên kia là Dinh Độc Lập đang chìm dưới những ánh đèn vàng vọt, tôi thấy rưng rưng vì điều gì đó đang ngự trị trong lòng. Tình mến thương và hồn phố quyện vào nhau.
P/s: Ở thành phố này, có những mối quan hệ như vậy đó. Bạn chẳng cần phải rào trước đón sau, cũng chẳng phải quà cáp biếu xén, người ta cũng dễ dàng đến với nhau chỉ vì thấy hợp nhau, cần giúp nhau trong một chiều mà ai đó cần tâm sự. Kể cả tuổi tác có chênh lệch, thì tình bạn, tình anh em vẫn đẹp. Đẹp như mối quan hệ vong niên mà tôi có với các anh.