Sài Gòn đẹp – xấu

Người ta nói Sài Gòn không đẹp, Sài Gòn xấu. Sài Gòn nhiều tệ nạn cướp bóc lộng hành, người ăn xin lê la khắp chốn, kẻ bán vé số ép bức người mua, khắp các ngã tư chỗ nào cũng thấy tờ rơi vương vãi, người Sài Gòn tập quán muôn đời không bỏ. Người Sài Gòn cũng như người Hà Nội, như dân miệt xứ tỉnh lẻ – luôn luôn không ngừng xả rác, sống trơ lì biếng nhác, thờ ơ với đời. Người ta xỉ vả Sài Gòn là thế, nhưng cũng có rời bỏ được đâu.
Sài Gòn khắp nơi chốn nào cũng có những chuyện chướng tai gai mắt. Sài Gòn có phải là chiếc hộp vuông vức của 10 triệu con người cho một đất nước tự hào 90 triệu dân? Sài Gòn là mảnh đất mà bạn dễ dàng trò chuyện với người Hà Nội ở một tiệm hớt tóc, gọi tên một người Nam Định bên hàng hủ tiếu gõ, sớm thấy người Hải Phòng trong bến xe khách, Sài Gòn là nhà của người Thanh Hóa tần tảo, của dân Nghệ Tĩnh khí phách, Sài Gòn là nơi bạn bè của Trịnh Công Sơn nghêu ngao ca hát, Sài Gòn có những con phố rộn ràng tiếng Quảng Đông. Đường phố đếm không xuể những chiếc xe mang biển số 47, 48, 49, Sài Gòn của những con người lớn lên với hai dòng máu thất lạc sau chiến tranh. Định hình Sài Gòn là mớ hỗn tạp nhập nhằng. Như chưa bao giờ ngừng nghỉ phận đời ve vãn, dù mưa hay nắng, dù ngày hay đêm, Sài Gòn vẫn thế.
Sài Gòn nhếch nhác hay hoa lệ, vẫn còn đó những thân phận con người thập phương tứ xứ, níu áo bá vai. Của những câu chuyện đời thường bình dị được hòa âm với giọng Bắc-Trung- Nam. Sài Gòn là miền đất mà bất cứ ai cũng có thể đến rồi đi, mang về chốn quê mình những mẩu chuyện buồn vui để kể, để phán xét, để cảm thông hay để yêu thương tùy ý. Sài Gòn mới hôm qua có vụ án mạng ngay giữa phố, một cô gái vung dao đâm chết thanh niên, chỉ vì xe của hai bên va quệt nhau giữa vòng xoay Dân Chủ. Thì Sài Gòn cũng có một gã đàn ông “khùng” chạy xe khắp thành phố để xin đồ ăn thức uống cho người nghèo, hay Sài Gòn hôm nay có bà cụ già nua nứt nẻ đi gom từng con mèo hoang về cưu mang trong căn chòi ổ chuột. Sài Gòn cũng như bất cứ nơi đâu, luôn luôn có những góc khuất tối tăm, mà ánh sáng không bao giờ lọt vào được.
Như Sài Gòn trước lạ sau quen, những gương mặt buồn vui bên nhịp sống thăng trầm, hối hả, luôn có những mẩu chuyện vụn vặt, nhỏ nhoi xuôi theo bản bolero sâu lắng nơi sân khấu phòng trà. Sài Gòn sáng nay với gánh hát rong từ thời Chúa Nguyễn đến những tà áo dài Trần Lệ Xuân, chiếc túi xách ngàn đô của cô nàng nhạc Pop đương đại đến câu chuyện phòng vé ciné râm ran nơi con hẻm, bên ly trà đá vỉa hè, trong tòa building công sở, hay bất cứ nơi đâu ở thành phố này luôn luôn có những câu chuyện của thời gian, để người ta nhìn vào nhau với đôi mắt mỉm cười, thôi hờn giận trách móc và nhủ nhau nhắc nhớ về quá khứ mang tên hòn ngọc, hiện thực vẫn đáng sống và tương lai thôi thúc cứ bước, mà xin đừng nhắm mắt buông tay. Sài Gòn trong mắt tôi là kho sách kỳ lạ, nơi mở ra những chương ký sự khô khan, của trang nhật ký diễm tình, của cuốn tiểu thuyết trinh thám chưa bao giờ kết thúc, của một cuốn sổ tay mang đầy tình tiết lịch sử, mà chẳng giảng đường nào rao giảng.
Sài Gòn dát đầy tâm trí tôi những kỷ niệm đáng nhớ như bản nhạc Mùa xuân, từ một thằng nhóc nhút nhát, còi cọc, chuyên gia bận bộ đồ pyjama, sớm tối thất thểu nơi hành lang bệnh viện trước cữ tiêm trường kỳ, rồi mừng rỡ khi được thoát khỏi bức tường để ra ngoài hóng gió, ngắm nhìn đại lộ sáng choang cùng với cô điều dưỡng rất mực yêu thương. Thằng nhóc vui vẻ nhận từng món quà nhỏ của các chị ở nhà thờ Xóm Chiếu và theo mẹ sang bếp từ thiện của Phật tử Cao Đài, cùng nỗi sợ bị đẩy vào phòng cấp cứu cũng tan đi với nụ cười của những thiên thần áo trắng. Những chuỗi ngày ấy bất ngờ ở lại phía sau, tôi trở thành một gã trai mang đầy nội tâm lạ lẫm, mà Sài Gòn trông nom rất kỹ những thời khắc u sầu vật vã.
Sài Gòn giờ đây với những bữa tiệc nghệ thuật đỉnh cao, với những gương mặt đời thường cần được tri ân đã chào đón tôi trong sớm tối ngày dài. Sài Gòn với những con người lạ nhiều hơn quen, với con đường mới trải dài những ngọt ngào lẫn nghiệt ngã, với giấc mơ mới không bao giờ tắt. Của những kẻ khao khát tự do, tự do nơi chính thành phố trọn vẹn một cái tên: Sài Gòn đẹp – xấu.