Sau hơn ba mươi nghìn năm tồn tại và phát triển(1), con người bỗng nhận ra: Nếu không có năng lực cảm nhận (EQ = Emotion quotient), cá nhân chỉ là người sao chép giỏi, nhưng kém khả năng nhạy bén và sáng tạo ra cái mới.
Ngày xưa các bậc hiền nhân coi những người có cảm nhận đột khởi là Trạng. Nguyễn Bỉnh Khiêm được tôn vinh là Trạng Trình; ông đã có những cảm nhận anh minh trong lời khuyên Nguyễn Hoàng – em vợ Trịnh Kiểm tránh được hoạ “nổi da nấu thịt” và trở thành người “đi mở cõi”. Nguyễn Hoàng vốn là con trai của Chiêu Quân công Nguyễn Kim. Nguyễn Kim vốn là tướng cũ của nhà Lê cùng các đại thần lập Duy Ninh làm vua, nối nghiệp nhà Lê. Sau Nguyễn Kim bị Dương Chấp Nhất sát hại. Con rể Nguyễn Kim là Trịnh Kiểm thâu tóm quyền bính mở đầu thời kỳ “Vua Lê – Chúa Trịnh”. Khi Nguyễn Hoàng trưởng thành muốn giành lại quyền hành của cha từ tay Trịnh Kiểm, nhưng chưa có lực lượng, bèn sai người đến hỏi Trạng Trình và đã được Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm tặng câu thơ:

"Hoành sơn nhất đái, vạn đại dung thân"

Nguyễn Hoàng là người rất thông minh, hiểu ngay ý của Nguyễn Bỉnh Khiêm, bèn nhờ chị gái là Ngọc Bảo (vợ Trịnh Kiểm) xin cho vào trấn thủ xứ Thuận Quảng. Lúc đó, Ngọc Bảo vừa sinh được con trai đặt tên là Trịnh Tùng, có tướng mạo đẹp và tài lạ hơn người. Trịnh Kiểm hết sức vui mừng, vì thế lời xin của Ngọc Bảo cho cậu em ruột là Nguyễn Hoàng liền được Trịnh Kiểm chấp nhận.
Khi vào đến Thuận Quảng, sau một thời gian củng cố lực lượng, họ Nguyễn đã xưng Chúa, gọi là Chúa Nguyễn. Nhờ tư duy anh minh của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm, hai anh em họ Trịnh và họ Nguyễn tạo nền hai thế đứng làm cho nước ta lúc đó có Đàng ngoài và Đàng trong, lập nên thế cân bằng giữa hai lực lượng, thúc đẩy quy luật: “Mẫu thuẫn là động lực của sự phát triển”.

Quả vậy, muốn đứng vững và phát triển, Chúa Nguyễn chỉ có thể cùng nhân dân mở rộng ở Đàng trong (một miền đất còn đangg thưa vắng); từ đó khai mở một Nam Bộ tạo thành vựa lúa Đồng bằng3 Sông Cửu Long, tạo tiền đề đưa Việt Nam ngày nay thành nước xuấtt khẩu gạo lớn thứ hai trên thế giới.
Tiếp theo Nguyễn Bỉnh Khiêm, nước Việt ta còn nhiều nhân tài có những cảm nhận đột khởi. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng là người ccó khả năng dự báo tuyệt vời: Tháng 8 năm 1914, khi còn đang ở Anh, chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành trong thư gửi cụ Phan Chu Trinh, đã tiên đoán Chiến tranh Thế giới Lần Thứ nhất sắp nổ ra (1914 – 1918)). Năm 1924, trong bài Đông Dương và Thái Bình Dương, Bác đã dự báo (Chiến tranh Thế giới Lần Thứ hai sẽ bùng nổ. Tháng 5 năm 1941, Bác yêêu cầu Liên tỉnh ủy Cao – Bắc – Lạng hoãn chủ trương khởi nghĩa đầu năm 1944 chờ thời cơ. Tháng 2 năm 1942, Bác viết: “1945 – Việt Nam độc lập”. Đúng là một dự báo thiên tài (dẫn theo An ninh thế giới số ố 451, ngày 14/5/2005).
Trên tất cả cơ sở đó có thể nói, mỹ học có vai trò bồi dưỡng; năng lực cảm nhận cho con người, bổ sung vào khả năng tư duy lý tínhh làm cho con người toàn diện hơn. Ý nghĩa và tác dụng của mỹ học được thể hiện xuyên suốt đời sống văn hoá và tinh thần của con người, đặc biệt tạo ra sự cảm nhận anh minh không chỉ ở các vĩ nhân mà còn chi phối hành động của mỗi cá nhân. Chẳng thế mà nhà văn – Viện sĩ Viện hàn lâm Pháp A.Maurois đã nói: “Ai học được ý nghĩa của cái đẹp đều có thể thành công hơn người khác”.
Cuốn giáo trình Mỹ học cơ sở lần này được hoàn thiện dưới ánh sáng và nhu cầu của thời đại mới. Các tác giả rất mong nhận được sự góp ý khoa học của bạn đọc xa gần.

1.Tính từ ngày con người đã làm ra nghệ thuật hang động